Graceland, het cultalbum van Paul Simon, de blanke songwriter uit New York die eropuit trok om de zwarte sterren van Zuid-Afrika te ontmoeten, vierde in 2011 zijn 25ᵉ verjaardag en werd in 2012 opnieuw uitgebracht met een heleboel bonustracks.

Ik had een aanleiding nodig om mijn interesse in deze plaat met jullie te delen. Laten we teruggaan naar 1976

Ik bracht zes weken door in Zuid-Afrika. Op 12-jarige leeftijd heb je nog geen politiek geweten, maar toen ik naar dit album luisterde, kwamen mijn herinneringen weer boven.

• Vliegen over de zwarte buitenwijk Soweto
• het moment waarop ik “oorlogje speelde”, een spel dat door mijn peetvader werd gestopt (“wil je nog meer rellen beginnen of wat?”)
• het stadscentrum van Johannesburg, dat toen al erg gevaarlijk was
• traditionele dansen voor toeristen in Swaziland

Het cultealbum van Paul Simon

Humanist? Nee, opportunist

Wat had Paul Simon te maken met het zwarte Zuid-Afrikaanse politieke bewustzijn in 1986? Hij had er niets mee te maken. Paul Simon zat toen in een lichte commerciële dip en had niets te verliezen.

Het was met bescheidenheid dat hij wilde opnemen met de zanggroep Ladysmith Black Mambazo en gitarist Ray Phiri, om er maar een paar te noemen.

Dit album was het onderwerp van hevige controverse. Enkele jaren eerder had Paul Simon het embargo van de Verenigde Naties gebroken. Het land, onder het juk van de Apartheid, moest volledig worden geïsoleerd, met de goedkeuring van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC).

Paul Simon verdedigde zijn standpunt als artiest. Hij vond zijn argument in de mond van zijn zwarte muzikanten: als artiesten waren deze groepen zelf gevangenen van het culturele embargo.

Een dubbele straf. Je had ze in 1986 door de straten van New York moeten zien lopen, verbaasd dat ze geen PASS hoefden aan te vragen die de bewegingsvrijheid van zwarte mensen in hun eigen land beperkte. De zanger heeft zich sindsdien verzoend met zwarte bewegingen.

Laten we het over muziek hebben

Dit album staat vol met uitstekende nummers (The Boy in a Bubble, Under African Skies, I Know what I Know…).

U kent al ‘You Can Call Me Al’.

Paul Simon is de songwriter, volgens Wikipedia, maar het zijn de Zuid-Afrikaanse muzikanten die achter de muziek zitten. Deze video en zelfs dit nummer geven echter niet echt de wit/zwarte fusie weer, de muzikale collages, de vals gedesillusioneerde teksten van Simon in combinatie met de magische zang van Ladysmith Black Mambazo.

Om nog maar te zwijgen van het meesterschap van de muzikanten en de genialiteit van de geluidstechnici. Het kostte vele uren montage om zo’n resultaat te bereiken.

(Her)ontdek het prachtige en meer traditionele Homeless en Diamond On the Soles Of Her Shoes, opgebouwd uit twee delen.

Is Paul Simon een politiek geweten?

Nee, er staan maar weinig politieke boodschappen op dit album (niet in Graceland bijvoorbeeld, hoewel, als je goed genoeg zoekt…).

Nee, nogmaals, hij is een ‘simpele’ muzikant, een artiest-burger van de wereld, ongetwijfeld opportunistisch, maar bovenal avant-gardistisch, omdat hij muzikale goudklompjes wist te onthullen aan de andere kant van zijn wereld. Samen met Peter Gabriel was hij een van de voorlopers van de wereldmuziek.

En daar bleef het niet bij, want direct nadat het album was opgenomen nodigde hij Hugh Masekala en Myriam Makeba uit (twee artiesten die jarenlang in ballingschap hadden geleefd) om met hem op het podium op te treden.

Op dit album bewijst Paul Simon zijn universele aantrekkingskracht, door barrières te doorbreken en zich los te maken van de politiek.